Φιλοσοφια

Η ιστορία της διεκδίκησης, της αναμενόμενης οριστικής θετικής απόφασης και τελικά της ματαίωσης της απονομής του Βραβείου Νομπέλ στον Νίκο Καζαντζάκη κράτησε 11 ολόκληρα χρόνια. Θεωρώ ότι το είχαμε μέσα στα χέρια μας. Και το σκοτώσαμε. Ολα αυτά τα χρόνια, 1946-1957, η Ελλάς όχι μόνο κυνηγούσε τον Καζαντζάκη να μην πάρει το Νομπέλ, αλλά σε αντιπερισπασμό προέβαλλε άλλο συγγραφέα… αξιότερό του. Και απαξίωνε τον άξιο. Ουσιαστικά τον εξέβαλε από τον προθάλαμο της βράβευσης. Χαρακτηριστική είναι η φράση του Αλμπέρ Καμύ, ο οποίος πήρε το Νομπέλ το 1957, σε γράμμα του προς την Ελένη Ν. Καζαντζάκη: «…Και ακόμα δεν ξεχνώ πως τη μέρα που λυπόμουν να δεχθώ μια διάκριση, που ο Καζαντζάκης άξιζε εκατό φορές περισσότερο, επήρα από εκείνον το πιο γενναιόδωρο από όλα τηλεγράφημα…». Για πρώτη φορά η υποψηφιότητα του Νίκου Καζαντζάκη για το Νομπέλ προτείνεται στη Σουηδική Ακαδημία από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών και τον Σύνδεσμο Ελλήνων Λογοτεχνών τον Μάιο του 1946. Ηταν κοινή υποψηφιότητα για τον Καζαντζάκη και τον Αγγελο Σικελιανό. Νωρίτερα ο Καζαντζάκης, ως πρόεδρος της Εταιρείας και διά της Εταιρείας, είχε προτείνει για το Νομπέλ τον Σικελιανό. Οταν ύστερα πληροφορήθηκε από έρευνα στη Στοκχόλμη ότι η πρόταση μπορούσε να περιλαμβάνει πέραν του ενός πρόσωπα, ακόμη και τρία τέσσερα, επανήλθε. Και έγινε έτσι νέα πρόταση για τους δύο μαζί. Ο Καζαντζάκης ζήτησε από τον Σικελιανό «να θελήσει να ενωθούν τα ονόματά τους αναπόσπαστα, γιατί, στην αγάπη, ένα πράμα, μοιραζόμενο, διπλασιάζεται. Και η τιμή για την Ελλάδα θα ‘ταν διπλή». (Από γράμμα του προς τον Παντελή Πρεβελάκη, 18.7.1946.) Προτάσεις στη Σουηδική Ακαδημία μπορούσαν να κάνουν ακαδημίες και ακαδημαϊκοί, λογοτέχνες και σωματεία τους, γνωστοί άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών. Η Ακαδημία Αθηνών δεν τον πρότεινε βέβαια. Πώς άλλωστε ήταν δυνατό να προτείνει τον Καζαντζάκη για Νομπέλ, αφού μόλις τον προηγούμενο χρόνο τον είχε θεωρήσει ακατάλληλο…

Ο Σωκράτης τιμωρήθηκε από την κοινωνία του. Οι άντρες σαν τον Σωκράτη είναι αναπόφευκτο να τιμωρούνται, επειδή είναι άτομα και δεν επιτρέπουν σε κανέναν να κυριαρχεί πάνω τους. Του έδωσαν δηλητήριο. Είχε ξαπλώσει στο κρεβάτι και ο άνθρωπος ο οποίος επρόκειτο να του δώσει το δηλητήριο, το ετοίμαζε. Ο ήλιος έδυε – εκείνη ήταν η ώρα που είχε ορίσει το δικαστήριο. Ο άνθρωπος όμως αρνιόταν να του δώσει το δηλητήριο. Ο Σωκράτης τον ρώτησε: “ Γιατί καθυστερείς; Περνάει η ώρα. Ο ήλιος δύει”. Ο άνθρωπος δεν μπορούσε να πιστέψει ότι κάποιος που επρόκειτο να πεθάνει είναι τόσο ακριβής για τη σωστή ώρα του θανάτου του. Σκεφτόταν ότι μάλλον θα έπρεπε να τον ευχαριστήσει για την καθυστέρηση. Ο άνθρωπος αγαπούσε τον Σωκράτη. Τον είχε ακούσει στο δικαστήριο και είχε δει την ομορφιά του. Εκείνος μόνος του είχε περισσότερη ευφυΐα από ολόκληρη την Αθήνα. Ήθελε να καθυστερήσει λίγο ακόμα, ώστε ο Σωκράτης να μπορέσει να ζήσει λίγο περισσότερο. Ο Σωκράτης όμως δεν τον άφησε. Είπε: “Έλα! Μην τεμπελιάζεις. Φέρε το δηλητήριο.” Ο άνθρωπος τον ρώτησε: “Γιατί έχεις τέτοια έξαψη; Το πρόσωπό σου λάμπει. Τα μάτια σου ακτινοβολούν. Δεν καταλαβαίνεις; Πρόκειται να πεθάνεις.” Ο Σωκράτης είπε: “Αυτό θέλω να γνωρίσω. Τη ζωή την έχω γνωρίσει. Ήταν όμορφη. Με όλες τις αγωνίες της, ήταν χαρά. Και μόνο το να αναπνέεις, είναι αρκετή χαρά. Έζησα, αγάπησα, έκανα ό,τι ήθελα να κάνω, είπα ό,τι ήθελα να πω. Τώρα θέλω να γευτώ το θάνατο. Κι όσο γρηγορότερα, τόσο το καλύτερο. Υπάρχουν δύο πιθανότητες. Είτε η ψυχή μου θα εξακολουθεί να ζει σε άλλες μορφές, όπως λένε οι μύστες της Ανατολής – κι αυτό είναι μεγάλη έξαψη, το να συνεχίζεις αυτό το ταξίδι της ψυχής, ελεύθερος από το βάρος του σώματος, γιατί το σώμα είναι κλουβί, έχει περιορισμούς – είτε μπορεί να έχουν δίκιο οι…

Σεβασμός σημαίνει πως εκτιμώ και κατανοώ την γνώμη σου, κι αν διαφωνούμε δεν είναι κακό. Γράφει η Ελένη Κακλαμάνου Ο πραγματικός σεβασμός ξεκινάει το πρωί, στην μητέρα μας, στον πατέρα μας. Δεν τον ξεπερνάει καμία οικειότητα. Στον άγνωστο ηλικιωμένο που θα συναντήσουμε στον δρόμο, στον αδέσποτο σκύλο και στην αδέσποτη γάτα που θα τους προσφέρουμε λίγο νερό ή λίγο φαγητό. Σεβασμός σημαίνει πως έχω κατανοήσει πλήρως την αλυσίδα της ζωής και συμβάλλω καθημερινά για την ανάπτυξη της. Πριν φτάσουμε σε αυτό το σημείο προηγείται ο σεβασμός στον ίδιο μας τον εαυτό. Αναγνωρίζουμε σε βάθος το ίδιο μας το είναι, με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό. Μαθαίνουμε να συμφιλιωνόμαστε μαζί του. Το αγκαλιάζουμε με τα καλά και τα άσχημα του κι έτσι πορευόμαστε μαχόμενοι να βελτιωθούμε. Πάντα με αγάπη και ευγνωμοσύνη απέναντι στην ίδια την ζωή που μας έπλασε με κάποια συγκεκριμένα στοιχεία για κάποιον συγκεκριμένο σκοπό. Μείνε ευγενικός για να μπορείς να σέβεσαι πραγματικά. Δεν σου επιτρέπεται να απαιτείς τίποτα και από κανέναν, δεν είναι κανείς κτήμα σου. Ούτε το παιδί σου, ειδικά αυτό. Έστω ότι από μικρό δεν έχει νιώσει τον σεβασμό, δεν μπορεί να ακουστεί η γνώμη και η άποψη του, αντιμετωπίζεται με απαξίωση λόγω του νεαρού της ηλικίας του. Θα του πάρει έπειτα πολύ καιρό να συνειδητοποιήσει πως η γνώμη του θα έπρεπε να είναι σεβαστή, ότι αυτό είναι το υγιές, κι έτσι κι αυτός πλέον ως ενήλικας να μπορεί να το εφαρμόσει στη ζωή του. ‘’ Τα παιδιά σας δεν είναι παιδιά σας. Είναι οι γιοί και οι κόρες της λαχτάρας της Ζωής. Για τον εαυτό της. Δημιουργούνται μέσω αλλά όχι από εσάς, κι αν και βρίσκονται μαζί σας δεν ανήκουν, ωστόσο σε εσάς. Ίσως τους δίνετε την αγάπη σας, αλλά όχι τις σκέψεις σας, γιατί αυτά έχουν τις δικές τους σκέψεις. Μπορεί…

Είναι φορές που και η τυραννία γίνεται ακόμη και για τους τυράννους σκέτη τυραννία. Ο Ιέρων λόγου χάρη. Τύραννος των Συρακουσών, δυόμισι χιλιάδες χρόνια πριν. Ο πρώτος που εφάρμοσε δίκτυο κατασκοπείας. Μίσθωνε τακτικά κατασκόπους και πληροφοριοδότες χρησιμοποιώντας τους λεγόμενους “ωτακουστές”…. Ο Αριστοτέλης μας λέει ότι ο Ιέρων έστελνε για να ακούσουν τις ομιλίες και τις απόψεις των ανθρώπων στην πόλη («και ους ωτακουστάς εξέπεμπεν Ιέρων»: Πολιτικά Ε’, 1313β11). Ο Αριστοτέλης γνώριζε ότι ίσως ο Ιέρων είχε δανειστεί το πρότυπο των ωτακουστών από την Περσία. Ας πάμε να διαβάσουμε ένα απόσπασμα από τον Ξενοφώντα από το έργο του “Ιέρων” ή Τυραννικός, που αναλύει εξαιρετικά απλά και ουσιαστικά τον λόγο που κυβερνούν οι άδικοι και διώκονται οι δίκαιοι… “Θα σου πω κι ένα άλλο από τα δυσάρεστα που παθαίνουν οι τύραννοι, Σιμωνίδη. Αυτοί, παρ’ όλο που αναγνωρίζουν τους γενναίους, τους σοφούς και τους δίκαιους όχι λιγότερο απ’ ότι οι ιδιώτες, τους φοβούνται μάλλον παρά τους θαυμάζουν. Τους ανδρείους, μήπως και τολμήσουν κάτι για χάρη της ελευθερίας· τους σοφούς μήπως και μηχανευτούν κάτι· τους δίκαιους, μήπως τους θελήσει το πλήθος για κυβερνήτες του. Κι όταν οι τύραννοι από το φόβο τους τούς ξεπαστρέψουν αυτούς, ποιοι άλλοι θα τους μείνουν για να τους χρησιμοποιούν εκτός από τους άδικους, τους έκλυτους και τους δουλοπρεπείς; Τους άδικους τους εμπιστεύονται, γιατί κι αυτοί φοβούνται, όπως οι τύραννοι, μήπως η πόλη κάποια μέρα γίνει ελεύθερη και ασκήσει πάνω τους την εξουσία της· τους έκλυτους εξαιτίας της ελευθερίας δράσης που έχουν προς το παρόν και τους δουλοπρεπείς, επειδή αυτοί δεν έχουν καμιά αξίωση να είναι ελεύθεροι. Μου φαίνεται λοιπόν δυσάρεστο κι αυτό το πάθημα: άλλους να θεωρείς χρηστούς άνδρες κι άλλους να είσαι αναγκασμένος να χρησιμοποιείς. Επιπλέον, ο τύραννος είναι αναγκασμένος να αγαπά την πόλη του· γιατί χωρίς αυτή δεν μπορεί ούτε να υπάρχει ούτε να…

Κάποιος είπε ότι η μοίρα μας δεν εξαρτάται από την τύχη αλλά είναι αποτέλεσμα των συνεχόμενων επιλογών που κάνουμε στη ζωή μας. Οι ευκαιρίες , δεν είναι κάτι που πρέπει να περιμένουμε σαν αποτέλεσμα τύχης ή συγκυριών. Τις ευκαιρίες στη ζωή μας πρέπει να τις δημιουργούμε ΕΜΕΙΣ για τον εαυτό μας. Το μέλλον μας είναι κάτι που εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε και δυστυχώς μόνο όταν αρχίσουμε να λειτουργούμε με αυτή την πεποίθηση και πάψουμε να είμαστε μοιρολάτρες θα δούμε την ζωή μας να αλλάζει δραματικά και να αρχίζει να μοιάζει με εκείνη την ζωή που ονειρευτήκαμε για τον εαυτό μας. Όλα αυτά που θα θέλαμε να μας συμβούν λοιπόν , δεν μας συμβαίνουν γιατί εμείς δεν τα προκαλούμε για να μας συμβούν – γιατί εμείς δεν έχουμε κάνει τις σωστές επιλογές που θα μας οδηγήσουν στην εκπλήρωση των στόχων και των ονείρων μας. Η κάθε επιλογή μας έχει τις επιπτώσεις και τα αποτελέσματα της στην ζωή μας , είτε αυτά είναι θετικά είτε αρνητικά. Το σύνολο των επιπτώσεων των επιλογών μας είναι αυτό που καθορίζει το ποιοι είμαστε και το τι έχουμε πετύχει. Πολλοί λένε ότι η ζωή μας είναι αποτέλεσμα του χαρακτήρα μας. Αλλά αν το δείτε πιο προσεκτικά ο ίδιος μας ο χαρακτήρας διαμορφώνεται και αυτός από τις επιλογές μας. Πάρτε για παράδειγμα την επιλογή που ο καθένας μας έχει για την μόρφωση ή για την πνευματικότητα. Είναι επιλογή μας το αν θα σπουδάσουμε ή όχι. Είναι επιλογή μας το αν θα επιθυμήσουμε να εμβαθύνουμε στο νόημα της ζωής ή αν θα παραμείνουμε επιφανειακοί και λάτρεις της ύλης. Είναι επιλογή μας εάν θα προσπαθήσουμε να σώσουμε τον γάμο μας ή να διατηρήσουμε τη σχέση μας ή αν θα προκόψουμε στην δουλειά μας ή ακόμα εάν θα ευτυχίσουμε ή θα δυστυχήσουμε στη ζωή μας. Ναι ,…

ι είναι η αγάπη; Δεν είναι συμπόνια μήτε καλοσύνη… Στη συμπόνια είναι δύο, αυτός που πονάει κι αυτός που συμπονάει. Στην καλοσύνη είναι δύο, αυτός που δίνει κι αυτός που δέχεται. Μα στην αγάπη είναι ένας… Σμίγουν οι δύο και γίνονται ένα. Δεν ξεχωρίζουν… Το εγώ κι εσύ αφανίζονται. Αγαπώ θα πει χάνομαι… Νίκος Καζαντζάκης

Η Ινδία είναι μια χώρα με τεράστιο πολιτισμό και απίστευτα όμορφες και ενδιαφέρουσες παραδόσεις. Ο Βούδας, ο Μαχάτμα Γκάντι, και πολλοί ακόμα διάσημοι φιλόσοφοι κατάγονται  από την Ινδία. Οι Ινδοί δίνουν μεγάλη αξία στην φιλία και την αγάπη, άσχετα από την μοίρα τους. Σε αυτό το άρθρο το tilestwra.com διερευνά την σοφία ενός πραγματικά  μεγάλου πολιτισμού. Δείτε παρακάτω μερικές συμβουλές από την Ινδική φιλοσοφία και πάρτε ιδέες: Τα μεγάλα μυαλά συζητούν ιδέες, τα μεσαία μυαλά συζητούν γεγονότα και τα μικρά μυαλά συζητούν για τους άλλους ανθρώπους. Να είστε πάντα ευγενικοί με τους καλεσμένους σας. Ένα δέντρο προσφέρει σκιά πάντα στους ξυλοκόπους. Κανείς δεν αξίζει να τον αποδοκιμάζουν συνέχεια, όπως και κανένας δεν αξίζει να τον υμνούν συνέχεια. Δεν υπάρχει κανείς που να αξίζει να τον κατηγορούν συνέχεια και κανείς που να αξίζει να τον επαινούν συνέχεια. Οι συμβουλές προς τον ηλίθιο προκαλούν θυμό. Η αληθινή ευτυχία συνίσταται στο να κάνεις τους άλλους ευτυχισμένους. Ο απελπισμένος βρίσκει παρηγοριά στο παρελθόν, ο τρελός βρίσκει παρηγοριά στο μέλλον και ο έξυπνος βρίσκει παρηγοριά στο παρόν. Η ευτυχία βρίσκει εκείνους που έχουν ισχυρή θέληση. Τα παιδιά είναι επισκέπτες στην ζωή μας. Πρέπει να τα ταΐσεις, να τα διδάξεις και μετά να τα αφήσεις ελεύθερα στον κόσμο. Μην επαινείται τον εαυτό σας, όταν ετοιμάζεστε για ταξίδι. Δοξάστε τον εαυτό σας, όταν τελειώσει το ταξίδι. Οι γυναίκες είναι σοφές από την φύση τους, ενώ οι άνδρες είναι σοφοί, επειδή διαβάζουν βιβλία. Νικήστε τον εαυτό σας, ώστε να μην ηττηθείτε από τους άλλους. Η ευτυχία υπάρχει, όταν απουσιάζει το άγχος. Ο κίνδυνος πρέπει να μας φοβίζει, όταν είναι μακριά και να μας κάνει θαρραλέους, όταν είναι κοντά. Ένας σοφός άνθρωπος δεν αντιτίθεται σε έναν πλούσιο άντρα, έναν κυβερνήτη, ένα παιδί, έναν ηλικιωμένο, έναν σοφό άνθρωπο, μια γυναίκα, έναν ανόητο ή έναν δάσκαλο. Χρησιμοποιήστε το κεφάλι…

Τη σπουδαία ιστορία της ζωής του Αγίου Παϊσίου, ακολουθεί η συγκλονιστική βιογραφική – σειρά «Άγιος Παΐσιος – Από τα Φάρασα στον Ουρανό». Η σειρά ακολουθεί την ιστορία της ζωής του Αγίου Παϊσίου, από τη γέννησή του μέχρι τη στιγμή που αποφάσισε να μονάσει. Η πρεμιέρα της σειράς έγινε το βράδυ της Πέμπτης (10-02) στο Mega και το κοινό έμεινε έκπληκτο. Οι πρώτες σκηνές, το καστ, οι ερμηνείες, η φωτογραφία και η σκηνοθεσία έκαναν τη σειρά νούμερο ένα trend στο twitter από τα πρώτα κιόλας λεπτά της πρεμιέρας! Ένα εκλεκτό καστ ηθοποιών ερμηνεύει τους χαρακτήρες της σειράς. Το σενάριο υπογράφει ο Γιώργος Τσιάκκας και τη σκηνοθεσία ο Στάμος Τσάμης. Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν σε τόπους όπου έζησε ο Άγιος Παΐσιος, όπως η Κόνιτσα και το Άγιον Όρος.       Η υπόθεση της σειράς που παρουσιάζει τη ζωή του Αγίου Παϊσίου   Η ιστορία ξεκινά από τη γέννηση του Αγίου Παϊσίου, κατά κόσμον Αρσενίου Εζνεπίδη, στα Φάρασα της Καππαδοκίας. Μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης, η οικογένεια του μικρού Αρσενίου ξεριζώνεται και παίρνει τον δρόμο της προσφυγιάς για την Ελλάδα. Ο μικρός Αρσένιος μεγαλώνει στην Κόνιτσα της Ηπείρου με τη γιαγιά του και τη μητέρα του, οι οποίες του μεταδίδουν τη βαθιά τους πίστη στον Χριστό και την αγάπη για τον συνάνθρωπο. Μεγαλώνει με τις ιστορίες για τον Άγιο Αρσένιο και μέσα του φουντώνει η επιθυμία από μικρή ηλικία να ακολουθήσει τη μοναχική ζωή. Το 1945 κατατάσσεται στον στρατό όπου υπηρετεί ως ασυρματιστής. Με την αποστράτευσή του επισκέπτεται το Άγιον Όρος. Σύντομα, όμως, επιστρέφει στην Κόνιτσα για οικογενειακούς λόγους και παραμένει εκεί για τρία χρόνια.   Αναχωρεί οριστικά για το Άγιον Όρος τον Μάρτιο του 1953 και καταλήγει στη Μονή Εσφιγμένου. Έπειτα από τρία χρόνια βρίσκεται στη Μονή Φιλοθέου, όπου γίνεται μοναχός και παίρνει το όνομα Παΐσιος. Στέλνει μια φωτογραφία…

Εργάστηκε για χρόνια ως κληρικός και ψυχοθεραπευτής, από νοσοκομεία και κλινικές στη Βοστώνη μέχρι το εκκλησάκι του Άγιου Νικόλα του Ραγκαβά στην Πλάκα. Οι παραδοσιακοί κληρικοί, τον αποφεύγουν μετά βδελυγμίας, ενώ ο ίδιος τονίζει ότι έχουμε σκοτώσει τον Θεό μέσα μας. armosbooks.gr Ο Πατέρας Φιλόθεος Φάρος ξεχωρίζει για την ανθρώπινη στάση του και σε νέα συνέντευξή του προκαλεί αίσθηση, λέγοντας: «Τι σχέση έχει ο κλήρος με τα χρυσαφικά; Ο Χριστός κυκλοφορούσε ξιπόλητος και με έναν χιτώνα». Μερικά από τα καλύτερα σημεία της συνέντευξης στο Ραδιόφωνο 24/7: “Όταν ήμουν 11 χρονών, ο πατέρας μου με πήρε στο μαγαζί (σ.σ. κουρείο στην Τρούμπα), όχι για να βγάλω χρήματα, αλλά για να με φέρει σε επαφή με την πραγματικότητα και νομίζω ότι ένα από τα χαρακτηριστικά μου είναι ότι βρίσκομαι διαρκώς σε επαφή με την πραγματικότητα. Μπορεί να το οφείλω στον πατέρα μου αυτό, και στην Τρούμπα”. “Το να λέμε ότι κάποιος μας συγχωρεί ταυτόχρονα υπαινίσσεται ότι αυτός ο κάποιος είναι μνησίκακος. Ότι κάτι του έχουμε κάνει και μας το κρατάει. Ο Θεός δεν είναι μνησίκακος, μόνο αγαπά. Δεν πολυκαταλαβαίνω λοιπόν την έννοια της συγγνώμης από τον Θεό, αφού μόνο αγαπάει”. “Από μικρός έλεγα ότι θα γίνω παπάς. Στην εφηβεία σταμάτησα να το λέω και γύρω στα 20, είχα δει ένα θεατρικό με τη Λαμπέτη και τον Μουσούρη, που έπαιζε έναν επίσκοπο. Με συγκίνησε αυτή η παράσταση. Δεν ήταν η παράσταση ο λόγος, αλλά στάθηκε η αφορμή να ξαναγυρίσω στην ιδέα να γίνω κληρικός”. “Ζούμε σε μια εποχή που εκθειάζει τη νεότητα και πολλοί ηλικιωμένοι προσπαθούν να δίνουν την εντύπωση ότι είναι νέοι. Για μένα, η νεότητά μου ήταν μια θλιβερή περίοδος. Ήμουν ένα ανόητο παιδάκι με πολλές ψευδαισθήσεις. Προφανώς δεν ήταν εξασφαλισμένη η εσωτερική μου αυτοπεποίθηση. Κι όταν κάποιος έχει ανασφάλεια, καταφεύγει σε μεγαλομανία, φαντάζεται πράγματα που δεν έχουν…

Η ρίζα του κακού βρίσκεται στο ότι οι άνθρωποι πιστεύουν πως υπάρχουν περιστάσεις που επιτρέπεται να μεταχειρίζονται τους άλλους χωρίς αγάπη, όμως στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν τέτοιες περιστάσεις. Με τ’ άψυχα μπορούμε να φερθούμε σκληρά κι ανελέητα: μπορούμε να πελεκήσουμε τα δέντρα, να ψήσουμε τούβλα, να σφυροκοπήσουμε αλύπητα το σίδερο στ’ αμόνι. Όμως στους ανθρώπους δεν μπορούμε να φερόμαστε άκαρδα, χωρίς αγάπη, όπως δεν μπορεί ν’ αντιμετωπίσουμε το μελίσσι χωρίς μέτρα προφύλαξης. Αυτή είναι η φύση της μέλισσας εξ ορισμού: αν της συμπεριφερθούμε χωρίς προσοχή τότε και σ’ αυτή θα κάνουμε κακό και τον εαυτό μας θα βλάψουμε. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Κι αλλιώς δεν μπορεί να είναι, γιατί η αμοιβαία αγάπη των ανθρώπων είναι ο βασικός νόμος της ανθρώπινης ζωής. Είναι αλήθεια βέβαια πως ο άνθρωπος δεν μπορεί να εξαναγκαστεί ν’ αγαπήσει τον άλλον, όπως μπορεί να εξαναγκαστεί να εργαστεί, όμως απ’ αυτό δεν συνάγεται πως μπορεί να συμπεριφέρεται στους συνανθρώπους του χωρίς αγάπη, και μάλιστα όταν τους ζητάει κάτι. Αν δεν είσαι ικανός να νιώσεις αγάπη για τους άλλους, τότε κάθισε στη γωνιά σου ασχολήσου με τον εαυτό σου, με πράγματα που θέλεις εσύ ο ίδιος ή μ’ ό,τι άλλο επιθυμείς, εκτός απ’ τους ανθρώπους. Όπως δεν μπορείς χωρίς βλαβερές επιπτώσεις να τρως παρά μόνο όταν νιώθεις την επιθυμία να φας, έτσι και στους ανθρώπους μπορείς να φέρεσαι χωρίς δυσάρεστες συνέπειες μονάχα όταν τους αγαπάς.   Λέων Τολστόι, «Η Ανάσταση» (μετφρ.: Ελένη Μπακοπούλου), εκδ. Κέδρος, 2015